Over Rezervi- AMH Testi

İnfertilite( kısırlık) tedavisinde kadının doğurganlığını belirlemek için birtakım testlerden
yardım alınır. Kadının doğurganlık potansiyelini belirleyen en önemli belirteçlerden birisi over
( yumurtalık) rezervidir. Over rezervinin değerlendirilmesinin amacı over rezervi azalan
hastaları tespit ederek doğru şekilde yönlendirebilmek ve gebelik istiyorlarsa tedavinin
gecikmesini önlemektir. AMH seviyesi de, yumurta rezervini gösteren en iyi testlerden biridir.
Over (yumurtalık) rezervi nedir?
Over (yumurtalık ) rezervi, kişinin yumurtalıklarındaki folikül ( yumurta ) sayısını ve kısmen
kalitesini ifade eder.
Kimlerde over (yumurtalık) rezervine bakılır?
35 yaş üzerindeki , 6 ay korunmasız düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamayan kadınlarda
veya ailesinde erken menopoz öyküsü olanlarda, yumurtalıkları etkileyen bazı genetik
hastalıklarda , endometriozis hastalarında,yumurtalığı alınan ( ooferektomili) hastalarda,
yumurtalık cerrahisi geçiren hastalarda ( yumurtalık kisti gibi) , kemoterapi ve radyoterapi
alanlarda, sigara içenlerde over (yumurtalık. ) rezervinin değerlendirilmesi uygundur.
Over (yumurtalık) rezervinin yaşla ilişkisi var mıdır?
Kadının yumurtalığındaki follikül ( yumurta ) sayısını ve yumurta kalitesini belirleyen en
önemli faktör kişinin yaşıdır. Kadınların yumurtaları anne karnındayken gelişir ve ömür boyu
bu yumurtaları taşırlar. Bir kadın doğduğunda yaklaşık 1-2 milyon yumurtası bulunur,
doğumdan sonra bu yumurtalar çoğalmaz , aksine yaş ile gittikçe azalır. Her adet döngüsünde
bir yumurta olgunlaşarak yumurtalıktan atılır. Bazen birden çok da atılabilir. Menopoza
doğru yumurtalar tükenmeye başlar. Menopozdaki bir kadında çok az sayıda yumurta
kalmıştır.
Over ( yumurtalık ) rezervini azaltan diğer etkenler nelerdir?
Endometriozis hastalığı (çikolata kistleri) over ( yumurtalık ) rezervini etkileyebilir. Gebelik
istemi varsa özellikle overde görülen endometriozisin(çikolata kisti) cerrahisiyle over (
yumurtalık ) rezervi azalacağı için mümkün olduğunca gebelik öncesi cerrahi tedaviden
kaçınılmalı, ilaçla tedavi denenmelidir.
Radyoterapi ve kemoterapiler: Kemoterapi ve radyoterapinin yumurtalıklara etkisi nedeniyle
öncesinde yumurta dondurulması seçeneği göz önünde bulundurulabilir.

Yumurtalık ameliyatları: Yumurtalık kistlerinin alındığı ameliyatlarda veya kanser vb.
nedenlerle yumurtalığın alındığı operasyonlarda da over (yumurtalık) rezervi düşecektir.
Özellikle kist operasyonlarının maksimum dikkatle yapılması yumurtaların korunması
açısından önemlidir.

Over (yumurtalık) rezervini gösteren testler nelerdir?
Over (yumurtalık) rezervini yüzde yüz gösteren bir test yoktur. En önemli parametremiz yaş
olmakla beraber testler içinde over ( yumurtalık) rezervini en iyi yansıtanlar AMH testi ve
ultrason ile antral folikül sayımıdır.

•AMH ( Anti-Mülleryan Hormon ) Testi
AMH (anti-müllerian hormon) yumurtalıkta bulunan, her biri içinde bir yumurta
barındıran foliküller tarafından üretilen bir hormondur. AMH seviyesi, over
(yumurtalık) yumurta rezervini en iyi gösteren belirteçlerden biridir . AMH, FSH’ daki
artıştan çok daha erken düşüş göstermesi nedeniyle, over rezervinin daha erken ve
hassas belirtecidir. AMH, diğer over (yumurtalık) hormonu testlerine (inhibin B ve
östradiol) göre de over (yumurtalık ) rezervi ile daha yakın ilişkilidir.
AMH testi kanda yapılan bir testtir ve adet döngüsünün herhangi bir döneminde
yapılabilir.
Kadınlarda, yumurta miktarı yaşla birlikte azaldıkça AMH seviyeleri de kademeli
olarak düşer ve menopozda saptanamayacak kadar düşük seviyelerde izlenir.
35 yaş altı kadınlarda AMH seviyesinin düşük izlenmesi erken menapoz açısından
uyarıcı bir durumdur. Bu durumdaki hastalar hamilelik istiyorlarsa telaşa kapılmamalı,
hekim eşliğinde doğru bir planlama ile hamile kalmalı veya gerekiyorsa tedaviye
başlamalıdırlar.
Polikistik over sendromu hastalarında ise çok sayıda olgunlaşamayan küçük yumurta
hücresi bulunması nedeniyle AMH seviyesi normalin üzerinde görülebilir. Bazı
yumurtalık tümörlerinde de AMH yüksekliği görülür.
AMH seviyesi, IVF (tüp bebek) planladığımız hastalarda da tedaviye yanıtı
öngörmede de faydalı bir belirteçtir. AMH değeri normalin altındaysa, yumurta
rezervi düşük olduğu için, daha az yumurta toplanabilecektir ve bu hastalarda IVF
tedavisi ile gebe kalma şansı daha düşüktür. Ancak çok düşük AMH seviyeleri dahi,
diğer testlerde de olduğu gibi gebe kalınamayacağını göstermez. AMH seviyesi yüksek
ise yumurtalıkların aşırı uyarılması ile ilgili sorunlar açısından riski gösterir, tüp bebek
tedavisinde kullanılan ilaç dozları buna uygun olarak ayarlanır.
Tüp bebek tedavisinde AMH testi tedavinin seyri açısından değerli bir yol göstericidir.
Yeterli sayıda yumurta toplanabilmesi, tüp bebek tedavisinin başarısı için önemlidir.
AMH <0.5 ng/mL : yumurtalık rezervi çok azalmıştır, gebelik şansı daha düşüktür.
AMH <1.0 ng/mL : yumurtalık rezervi azalmıştır, sınırlı sayıda yumurta toplanabilir.
AMH 1,0 -3,5 ng/mL arasında : yeterli sayıda yumurta toplanabilir.
AMH >3,5 ng/mL : çok sayıda yumurta toplanabileceği öngörülür.

•Bazal FSH (Follikül Stimulan Hormon) ve Östradiol
Bazal FSH ve östradiol, adetin 2-4. günlerinde kanda ölçülür. FSH değerleri her adet
döngüsünde farklılık gösterebilir, bu nedenle tek bir FSH değeri güvenilir değildir.
FSH değerleri sürekli olarak yüksek (>10-20 IU/L) seyrediyorsa, bu over ( yumurtalık)
rezervinin azaldığını gösterir. Aynı şekilde östradiolün yüksek olması da (>60-80
pg/mL) over (yumurtalık ) rezervinin azaldığını gösterir.
Östradiolün yüksekliği negatif feedback ile FSH seviyesini düşüreceği için bazal FSH
değeri mutlaka östradiol ile birlikte görülmelidir.

•Antral Folikül Sayımı
Adet döngüsünün 2.-4. günlerinde transvajinal ultrasonla 2-10 mm çapındaki
folliküller sayılır. Antral folikül sayısının siklustan siklusa çok değişmemesi nedeniyle
güvenilir bir testtir ve hastanın kalan follikül sayısı (over rezervi) ile doğru orantılı
olduğu varsayılır.

•Over Hacmi
Over hacmi yaş ile azalmaktadır ve ultrason ile ölçülebilir. Over (yumurtalık k
rezervini göstermedeki değeri antral folikül sayımına göre düşüktür

•İnhibin B
İnhibin B, preantral ve antral folliküllerden salgılanan bir hormondur. Bu nedenle
inhibin B’nin de kandaki değeri yaşla azalır. İnhibin B değerleri, sikluslar arasında
değişiklik gösterdiği için, günümüzde over ( yumurtalık) rezervinin
değerlendirilmesinde kullanılmamaktadır.

•Klomifen Sitrat Challenge Test (CCCT)
Bu testte kullanılan hormon değerlerinin (FSH, estradiol, inhibin B) değişkenlik
göstermesi, testin bazal FSH (folikül uyarıcı hormon) ölçümünden veya antral follikül
sayımından daha duyarlı olmaması, ek olarak da ilaç kullanımı gerektirmesi nedeniyle
over (yumurtalık) rezervinin değerlendirilmesi için artık rutinde CCCT(Klomifen
Sitrat Challenge Test) kullanılmamaktadır.

•Ev tipi fertilite testleri

Adetin 3.gününde idrardaki FSH’ı (folikül uyarıcı hormon) ölçen bu kitler
önerilmemektedir. Bir profesyonel tarafından değerlendirilmemesi nedeniyle hastayı
yanlış yönlendirme riski bulunmaktadır.

 Over (yumurtalık) rezervim az, gebe kalabilir miyim?
Her ne kadar bu over rezervini belirleyen testler doğurganlığın ne zaman biteceğini
öngöremese de, test değerleri çok düşük olan kadınlar şansını kaybetmemek için gebelik
planlarını çok ertelememelidir; gebe kalınamıyorsa infertilite araştırmasına ve tüp bebek
tedavisine başlanmalıdır. Sonuç olarak over (yumurtalık ) rezervinin düşük bulunan
hastaların, şansları azalmış da olsa gebe kalma ihtimalleri vardır.
Ailesinde erken menopoz olan kadınların over ( yumurtalık ) rezervleri daha erken
tükenebilir. Normal bir kadın 40 yaşından sonra gebe kalmakta güçlük çekiyorken, bu
hastalar için bu süreç 5-10 yıl erken başlayabilir. Bu kadınların genç yaşta anne olmaları
doğru bir seçenektir.
Over (yumurtalık ) rezervinin azalacağı ameliyat, radyoterapi, kemoterapi işlemleri öncesinde
yumurta dondurma işlemi düşünülebilir.
Günümüzde yumurtalıklarda kök hücrelerin de bulunduğunu gösteren çalışmalar vardır. Bu
hücrelerden yeni yumurta üretimi için araştırmalar sürmekte ve over (yumurtalık) rezervi
azalan kadınların gebe kalmasına dair umut vaadetmektedir.